Ο ελληνικός τουρισμός, η μηχανή που κινεί την οικονομία εδώ και δεκαετίες, δείχνει σημάδια κόπωσης – ή τουλάχιστον σταθεροποίησης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, τα φετινά έσοδα από τον τουρισμό αναμένονται περίπου στα ίδια επίπεδα με το 2024. Για κάποιους, αυτό ακούγεται καθησυχαστικό. Για άλλους, είναι ένας ήχος που θυμίζει… προειδοποιητική σειρήνα.

Η μεγάλη εικόνα

Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Είναι ένα από τα βασικά “εξαγώγιμα προϊόντα” της χώρας, και κάθε του διακύμανση επηρεάζει άμεσα όχι μόνο τα ταμεία, αλλά και τη γενικότερη ψυχολογία της αγοράς.

Το γεγονός ότι τα έσοδα δεν αυξάνονται φέτος, ενώ ο πληθωρισμός και το κόστος λειτουργίας αυξάνονται, σημαίνει στην πράξη μικρότερη απόδοση – λιγότερο “καθαρό κέρδος” για τις τουριστικές επιχειρήσεις.

Γιατί δεν πετάμε φέτος;

Ο ανταγωνισμός αυξάνεται. Η Ισπανία, η Ιταλία, η Τουρκία και ακόμη και οι χώρες της Βαλκανικής ρίχνουν τιμές και επενδύουν σε marketing. Το τουριστικό προϊόν μας παραμένει σε μεγάλο βαθμό “ήλιος – θάλασσα”. Λείπει ακόμη ο συντεταγμένος εμπλουτισμός με εμπειρίες, πολιτισμό, γαστρονομία, ψηφιακές υπηρεσίες. Οι υποδομές πιέζονται. Αεροδρόμια, δρόμοι, αποχετεύσεις, ακόμη και βασικές υπηρεσίες – σε πολλές περιοχές δεν μπορούν να αντέξουν άλλη αύξηση επισκεψιμότητας. Η αυξημένη τιμολόγηση (και φορολογία) έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Τα πακέτα διακοπών δεν είναι πλέον “ευκαιρία”, αλλά αρκετές φορές “υπερτιμημένα” σε σχέση με τον ανταγωνισμό.

Και τώρα τι; Θα ανησυχήσουμε ή θα χαλαρώσουμε;

Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Η σταθεροποίηση δεν είναι πάντα κακή – ειδικά όταν προέρχεται από μια περίοδο ραγδαίας ανόδου. Το 2022–2024 είδαμε σχεδόν εκρηκτική τουριστική ανάκαμψη, που εν μέρει βασίστηκε και σε συγκυρίες (post-Covid, γεωπολιτικά δεδομένα, κλπ). Κάποια στιγμή το “ταβάνι” θα ερχόταν. Μήπως τώρα είναι η ώρα να κοιτάξουμε τη ποιότητα αντί για την ποσότητα;

Πώς θα ξεκολλήσουμε απ’ την πλατό;

Να επενδύσουμε σε ειδικές μορφές τουρισμού: ορεινός, ιατρικός, πολιτιστικός, συνεδριακός. Όχι μόνο καλοκαίρι, όχι μόνο νησιά. Να δοθούν σοβαρά κίνητρα για ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση του τουριστικού κλάδου. Ο ταξιδιώτης του 2025 ζητά πράσινα καταλύματα, υπεύθυνες επιχειρήσεις, και βιώσιμες πρακτικές. Να γίνει επανασχεδιασμός της τουριστικής στρατηγικής: λιγότερα airbnb σε κορεσμένες περιοχές, περισσότερη στήριξη σε ποιοτικές μικρές μονάδες. Ψηφιακή εμπειρία πριν και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού: από online εμπλουτισμό πληροφορίας μέχρι apps για βιωματικό τουρισμό. Ο ανταγωνισμός ήδη το κάνει.

Το τελευταίο σχόλιο…

Το ότι ο τουρισμός “κρατιέται” δεν σημαίνει ότι είναι υγιής. Σημαίνει ότι έχει φτάσει σε κομβικό σημείο και χρειάζεται μετασχηματισμό για να συνεχίσει να αποδίδει. Δεν πρέπει να τον αφήσουμε να γίνει ο επόμενος… εύθραυστος τομέας που κοιτάζει το μέλλον με κόπωση.

Γιατί σε μια χώρα που “πουλάει” φως, δεν μπορεί ο σχεδιασμός να μένει στο σκοτάδι.